Jeśli kiedykolwiek znajdziesz wirusa na swoim urządzeniu, z wielką dozą prawdopodobieństwa będzie to oprogramowanie typu adware. Zagrożenie, choć samo w sobie stosunkowo niewielkie, jest jednym z najpowszechniej wykrywanych wirusów pochodzących z Internetu. Programy adware zmieniają wygląd przeglądarki internetowej i ingerują w wyniki wyszukiwania, dodając do nich m.in. niepożądane linki. W wyniku infekcji reklamy pojawiają się w różnych miejscach w systemie.
Jak sobie poradzić z niechcianym oprogramowaniem typu adware? Jak raz na zawsze usunąć adware z dysku swojego komputera? Czy programy adware mają coś wspólnego z oprogramowaniem szpiegującym? Wyjaśniam te kwestie w poniższym materiale. Zaczynajmy.
Spis treści
Czym jest złośliwe oprogramowanie typu adware?
Adware to termin będący połączeniem dwóch słów pochodzących z języka angielskiego: advert (reklama) oraz software (oprogramowanie). W dosłownym tłumaczeniu jest to oprogramowanie reklamowe, które dostarcza użytkownikom dodatkowych, i przede wszystkim niechcianych, treści reklamowych. Zaliczane jest do jednego z rodzajów malware. Oprogramowanie adware jest zjawiskiem kłopotliwym i niewygodnym dla użytkownika – wyskakujące okna reklamowe i nakładki dodane w przeglądarce internetowej obciążają komponenty urządzenia, nierzadko przyczyniając się do zmniejszenia wydajności komputera lub smartfona.
Jakie są skutki używania urządzenia zainfekowanego adware?
Najłagodniejszym skutkiem kliknięcia w fałszywą reklamę jest wygenerowanie ruchu, za co firma otrzymuje dochód. W niektórych sytuacjach w przeglądarce pojawiają się także treści erotyczne, hazardowe i inne (często w postaci wyskakujących okienek), które są niepożądane szczególnie dla dzieci. Zagrożenia płynące z omyłkowego zainstalowania adware nie są krytyczne, jednakże twórcy oprogramowania złośliwego często łączą adware z innymi, znacznie groźniejszymi wirusami, takimi jak programy szpiegujące. Wówczas, bardzo szybko, sytuacja może wymknąć się spod kontroli użytkownika.
Dlaczego oprogramowanie adware jest tak powszechne?
Reklamodawcy starają się zaprezentować treści marketingowe decydując się na różne kroki. Jednym z powszechnych sposobów, na wymuszone prezentowanie określonych produktów i usług, są nachalne reklamy internetowe. Te, w kontekście funkcjonowania programów typu adware, mogą być rzeczywiście irytujące. Złośliwe oprogramowanie adware umiejscawia niechciane reklamy w różnych miejscach: na pulpicie komputera, w oknie przeglądarki internetowej, w postaci banerów pop-up (reklamy wyskakujące) czy w wynikach wyszukiwań Google.
Adware, czyli niechciany gość
Treści te, w szczególności dla początkujących użytkowników sieci, mogą wydać się wiarygodne. W rzeczywistości użytkownik, po kliknięciu w treść wyskakujących okienek, zostaje przekierowany na podejrzane strony internetowe, które nierzadko otwierają się w przeglądarce hurtem. Celem ataku adware są zwykle indywidualni użytkownicy. W tym kontekście adware przypomina wyjątkowo niemiłego intruza, który rozgaszcza się w naszym komputerze i podsuwa nam wybrane treści, nie bacząc na nasze upodobania.
Programy typu adware – niebezpieczeństwo czy niedogodność?
Każdy z nas ma inną wrażliwość i pojęcie bezpieczeństwa. Dla jednych osób oprogramowanie reklamowe będzie w niczym nieprzeszkadzającym, dodatkowym programem, a dla innych będzie niezwykle irytującym, złośliwym oprogramowaniem. Odrzucając bagaż emocjonalny dotyczący adware, można stwierdzić, że programy typu adware są z pewnością niekorzystne z punktu widzenia użytkownika. Weźmy na tapet przykład przeglądarki Chrome zainfekowanej adware.
- Adware, w celu usunięcia, wymaga zdecydowanej ingerencji użytkownika.
- Adware zmienia strony internetowe i dąży do wyświetlania reklam, które wcześniej się nie pojawiały.
- Występują problemy z systemem Windows, a w szczególności z jego wydajnością – urządzenie staje się bardzo wolne, a w rozszerzonym menu pojawiają się dodatkowe opcje (np. po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na pulpit).
To pozwala sądzić, że dostawcy oprogramowania reklamowego adware kierują się przede wszystkim swoim zyskiem, nie patrząc na wygodę użytkownika.
Dlaczego adware znajduje się w legalnym oprogramowaniu?
Niechciane oprogramowanie adware może migrować na urządzenie na różne sposoby. Wspomniałem już, że najczęstszym powodem dostania się oprogramowania typu adware na sprzęt, jest pobranie innego programu i zainstalowanie go na komputer. Następnie adware zaczyna działać, przedstawiając szereg reklamowych treści, których nie sposób dezaktywować zwykłymi sposobami. Większość adware występuje w pakietach z darmowym oprogramowaniem, które dla wielu użytkowników wydaje się w pełni bezpieczne.
Oprogramowanie reklamowe generuje zysk
Motywem umieszczania aplikacji adware w teoretycznie bezpiecznych programach jest chęć zysku. Twórca aplikacji zyskuje tym samym część dochodów, pozyskiwanych z wygenerowanych przez użytkownika kliknięć. Mimo, że adware nie jest uważane za niebezpiecznego wirusa, to nie ma powodów do tego, aby pozostawić ten problem nierozwiązany. Co więcej, w przypadku posiadania niektórych rodzajów adware całkiem dużo ryzykujemy.
Dlaczego darmowe oprogramowanie z adware może być niebezpieczne?
- Adware może podszywać się pod inne programy (np. użyteczne narzędzia graficzne), przybierając postać konia trojańskiego.
- Adware to nie tylko niechciane oprogramowanie, ale również potencjalny pogram szpiegujący. Hakerzy mogą łączyć adware ze spyware, dzięki czemu potrafią monitorować stan komputera, a nawet wykradać numery kart kredytowych.
- Adware może łączyć się z zagrożeniami typu ransomware, które osadzają się w systemie operacyjnym i żądają zapłacenia okupu.
Innym sposobem na pobranie adware jest odwiedzenie zaufanej lub nie strony internetowej, na której osadzono pliki z programem adware. Wirus, za pomocą kodu JavaScript (a w zasadzie jego niedoskonałości), może przedostać się do komputera użytkownika.
Adware jako dodatek do darmowych programów
Oprogramowanie adware to wyjątkowo natarczywy sposób na prezentowanie treści reklamowych. Oprogramowania typu adware mają zdolność do ingerowania w domyślne ustawienia wyszukiwania. Aplikacja adware potrafi dodawać niechciane wyniki wyszukiwania, całkowicie zmieniając wygląd przeglądarki. Oprogramowanie próbuje, bardzo często nieudolnie, zakamuflować się w różnych miejscach systemu. Najczęściej wybiera do tego celu przeglądarkę, w której ma dużą swobodę do wyświetlania reklam – z niekoniecznie zaufanych źródeł. Z technicznego punktu widzenia programy typu adware są w pełni legalne i zwykle dodawane są opcjonalnie do innych programów, najczęściej typu freeware.
Programy adware – jak rozpoznać ich obecność?
Z dużą dozą prawdopodobieństwa program adware znalazł się na komputerze w efekcie procesu instalacji darmowego oprogramowania. Jak rozpoznać zainfekowanie oprogramowaniem typu adware? Wyróżniam cztery podstawowe symptomy, które pozwolą ci stwierdzić, czy posiadasz adware na swoim urządzeniu.
- Przeglądarka obsługuje przekierowanie do nieodwiedzanych wcześniej stron (zaczyna samoistnie otwierać nowe karty prowadzące do niechcianych stron).
- Na pulpicie, w programach komputerowych i w przeglądarce występują wyskakujące okienka z treściami reklamowymi (także podczas używania aplikacji, w których do tej pory reklamy się nie pojawiały).
- W wynikach wyszukiwań Google pojawiają się fałszywe linki reklamowe, które prowadzą do stron stricte reklamowych, np. przedstawiających ofertę sklepów internetowych.
- Komputer wysyła fałszywe ostrzeżenia, np. że przeglądarka została zainfekowana i należy pobrać dodatkowy program (również szkodliwy) – nie należy ulegać tej presji. Rzetelnym komunikatem będzie ten, który zostanie przedstawiony przez własny program antywirusowy.
Jak usunąć adware z urządzenia?
Niektóre programy antywirusowe są w stanie dezaktywować zagrożenia typu adware, inne pozostają zaś wobec nich bierne. Najskuteczniejszym sposobem na usunięcie zagrożeń jest pobranie zewnętrznego programu do usuwania zagrożeń typu malware. Wśród najczęściej wybieranych aplikacji wyróżnia się m.in.: PC Tools Spyware Doctor, Spyware Terminator, Microsoft Windows Defender czy Malwarebytes Adwcleaner. Niektóre z nich rozszerzają funkcjonalność zwykłego programu antywirusowego, kontrolując zagrożenia w czasie rzeczywistym. Zgodnie ze statystykami zbieranymi przez wbudowany system Malwarebytes, zagrożenie adware jest najczęstszym rodzajem niechcianego oprogramowania – stanowi ok. 40% wszystkich wykrywanych malware.
Jak uchronić się przed infekcją adware? 10 wskazówek
Przedstawiłem, czym charakteryzuje się zagrożenie typu adware oraz dlaczego nie warto pozostawać biernym wobec obecności tego typu programów na naszym komputerze lub urządzeniu mobilnym. W jaki jednak sposób można się uchronić przed pobraniem reklamowego malware? Wyróżniam dziesięć tipów, o których warto wiedzieć.
- Stosuj programy dezaktywujące reklamy typu adblock.
- Sprawdzaj dokładnie pochodzenie programów instalowanych na urządzeniu.
- Aktualizuj system i instaluj bezpieczne poprawki zabezpieczeń do przeglądarek.
- Monitoruj poszczególne etapy instalacji programów.
- Nie korzystaj z podejrzanych i niewiarygodnych stron internetowych.
- Pamiętaj o aktywowaniu zapory Firewall podczas użytkowania sieci.
- Dbaj o to, aby program antywirusowy był zawsze włączony i zaktualizowany.
- Pobieraj programy freeware jedynie ze sprawdzonych źródeł.
- Ignoruj wiadomości z załącznikami i linkami nadsyłane przez niezweryfikowane osoby.
- Korzystaj z trybu zwiększonego bezpieczeństwa w przeglądarce.
Czy ryzyko infekcji złośliwym oprogramowaniem jest duże?
Programy szpiegujące istnieją nie tylko w przekazach filmowych i powieściach pisarskich. Tak naprawdę problem może dotyczyć niemalże każdego użytkownika, który zignoruje podstawowe zasady bezpieczeństwa w sieci. Nielegalnymi programami mogą zostać zainfekowane nie tylko komputery stacjonarne, ale także urządzenia mobilne. Instalowanie aplikacji z niepewnego źródła może poskutkować kaskadową instalacją niechcianych programów, ingerujących w strukturę systemową urządzenia. Możemy mówić o dużym szczęściu, jeśli podczas nieostrożnej eksploracji sieciowej złapiemy wyłącznie programy typu adware. W Internecie roi się także od innych aplikacji, pozwalających hakerom zbierać informacje dzięki oprogramowaniu spyware. Warto zadbać o środki bezpieczeństwa w postaci przeglądania zasobów sieciowych z włączoną funkcją zapory ogniowej. Nieodzowny okazuje się także zaktualizowany do najnowszej wersji system operacyjny oraz skuteczny program antywirusowy.
